Stres szkolny – zmora dzieci i młodzieży. Jak z nim walczyć?

Młody człowiek w szkole uczy się nie tylko treści wynikających z podstawy programowej, ale nabywa też niezbędne kompetencje społeczne i mierzy się z pierwszymi wystąpieniami publicznymi. Zdobywanie dobrych ocen czy adaptacja w grupie rówieśniczej nie każdemu dziecku przychodzi łatwo, a w przypadku pierwszych niepowodzeń mogą pojawić się zdenerwowanie czy poczucie rezygnacji. Zdarza się, że rodzice wywierają na dziecku presję bycia najlepszym i zapisują je na szereg zajęć dodatkowych, które w założeniu rodziców mają poszerzać wiedze pociechy, ale w nadmiarze skracają niezbędny czas na zabawę. Poza obowiązkami bardzo ważny jest odpoczynek i wspólne spędzanie wolnych chwil – to właśnie wtedy buduje się wieź i zaufanie oraz tworzy bliskie rodzinne relacje.

Dzieci i młodzież nie zawsze wiedzą, co jest przyczyną ich złego samopoczucia, a powodować je może silne napięcie emocjonalne. Stres przejawia się u nich w zachowaniu, ale przyjmuje też formę objawów fizycznych. Zestresowany młody człowiek bywa rozdrażniony i nerwowo reaguje na codzienne czynności. Wybuchy płaczu, agresja czy narzekanie mogą świadczyć o tym, że dziecko silnie coś przeżywa, dlatego rodzice powinni być wyczuleni na zmiany w sposobie bycia. Co więcej, ból brzucha, mdłości, biegunki lub brak apetytu nie muszą świadczyć o zatruciu pokarmowym – mogą być reakcją obronną organizmu dziecka na stresującą sytuację.

– Oprócz dolegliwości związanych z układem pokarmowym, stresowi towarzyszą również często bóle głowy, apatia i bezsenność. Należy zaznaczyć, że krótkotrwały stres działa pozytywnie na organizm – mobilizuje do działania i zwiększa funkcje poznawcze. Natomiast długotrwała ekspozycja na działanie czynników stresujących może doprowadzić do wielu chorób i zaburzeń, dlatego tak ważna jest umiejętność radzenia sobie w trudnych chwilach. Stres jest nieodłącznym elementem życia, warto więc pomagać dzieciom przezwyciężać lęki i uczyć je panowania nad emocjami – komentuje Mateusz Kempiński, psycholog z Centrum Medycznego CMP.

Jeżeli zauważyliśmy u dziecka niepokojące zachowanie lub dolegliwości, mogące świadczyć o negatywnym działaniu stresu, najlepszym rozwiązaniem będzie szczera rozmowa, w trakcie której rodzic wysłucha obaw dziecka. Starajmy się kontrolować swoje emocje oraz zachowywać spokój i opanowanie. W żadnym wypadku nie należy wyśmiewać problemów, bagatelizować tematu czy krzyczeć. Spowoduje to jeszcze większe napięcie u pociechy, która może zamknąć się w sobie i odmówić kontynuacji dialogu. Postawa rodzica powinna świadczyć o okazywanym wsparciu. Nie każde dziecko od razu zacznie mówić o swoich zmartwieniach, dlatego dobrze jest stawiać konkretne pytania. Warto zapytać czego się obawia, co sprawia mu radość, a co go smuci oraz jakie emocje towarzyszą mu, kiedy znajduje się w danej sytuacji. W trakcie rozmowy bardzo ważne jest budowanie zaufania i bliskiej relacji, okazywanie ciepła i przytulanie. Uspokajajmy dziecko, tłumaczmy mu zaistniałą sytuację i gdy emocje już opadną wspólnie z nim wymyślamy rozwiązanie.

– W przypadku, gdy dziecko stresuje się problemami z nauką nie wywierajmy na nim dodatkowej presji. Jeśli ze sprawdzianu dostanie gorszą ocenę unikajmy zwrotów typu „stać Cię na więcej”, „dlaczego nie 5?” czy „co tak słabo”. O wiele lepiej jest zapytać pociechę o satysfakcję z uzyskanej oceny lub zaoferować pomoc w odrabianiu lekcji i przygotowaniu do sprawdzianu. Reakcja naszych dzieci na takie propozycje będzie zdecydowanie lepsza. Uczmy dzieci budować pozytywne nastawienie i dostrzegać zalety nawet w gorszych momentach – mówi Mateusz Kempiński, psycholog.

Zarówno dorośli, jak i dzieci potrzebują czasu wolnego i odpoczynku od szkoły czy obowiązków zawodowych. Dobrym rozwiązaniem jest zaplanowanie wspólnego weekendu pełnego atrakcji, który będzie nagrodą po tygodniu ciężkiej dla dziecka pracy.